Bir kişinin madde kullanıp kullanmadığı nasıl anlaşılır?Madde kullanımının günlük yaşam üzerindeki etkileri arasında iş veya okul performansında düşüş, sosyal etkileşimde sorunlar, maddi sıkıntılar ve ilişki sorunlarının yer aldığına dikkat çeken uzmanlar, bunların aile üyelerinin dikkat etmesi gereken işaretler olduğunu söylüyor. Psikiyatri ve AMATEM Kliniği Uzman Yardımcısı, madde kullanımını belirlemenin zor olabileceğini ancak bazı belirtilerin gözlenebildiğini söyledi. Alptekin Çetin: “İştah, uyku ve enerji düzeyindeki ani değişiklikler, istemsiz kilo kaybı veya alımı, gözle görülür zihinsel veya fiziksel koordinasyon eksikliği gibi belirtiler madde kullanımının belirtileri olabilir.” dedi.Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL hastanesi psikiyatristi ve AMATEM kliniği asistanı. Doç. Dr. Alptekin Çetin, kişinin madde kullanıp kullanmadığını nasıl anlayacağına dair ipuçları verdi. Madde kullanımını belirlemenin zor olabileceğini söyleyen Doç. Dr. Alptekin Çetin, şöyle devam etti: “Ancak bazı belirtileri gözlemleyebiliyoruz. Madde kullanımı sıklıkla kişinin davranışında önemli değişikliklere neden olur. İştahta, uyku düzeninde ve enerji düzeyinde ani değişiklikler, istemsiz kilo kaybı veya alımı, zihinsel veya fiziksel koordinasyonda gözle görülür eksiklik gibi belirtiler madde kullanımının belirtileri olabilir. “Ayrıca iş veya okul performansındaki düşüşler, sosyal etkileşimlerde yaşanan sorunlar, maddi sıkıntılar ve ilişki sorunları da madde kullanımının günlük yaşam üzerindeki etkilerine örnek olarak gösterilebilir.”Terapi ve danışmanlık, madde kullanımının ardındaki nedenleri anlamak açısından önemlidir.Madde kullanan kişilerin psikolojik yaklaşımlarının bireysel ihtiyaçlara ve madde kullanımının şiddetine göre değişiklik gösterdiğini kaydeden Yrd. Doç. Dr. Alptekin Çetin, “Genel olarak madde kullanımının ardındaki nedenleri anlamak ve bu nedenlerle baş edebilmek için terapi ve danışmanlık önemlidir. “Uzmanlar, bireyin motivasyonunu artırmaya, zararlı düşünce ve davranışlarını değiştirmeye, gerçekçi hedefler belirlemeye ve destek sistemleri oluşturmaya odaklanan bilişsel davranışçı terapi ve motivasyonel görüşme gibi terapötik yaklaşımları kullanabilirler.” dedi.Doğru destekle kişi madde kullanımını bırakabilirYardım. Doç. Dr. Alptekin Çetin, madde kullanan bireyin kendi kararıyla maddeyi bırakmasının mümkün olduğunu belirterek, şöyle konuştu: “Ancak madde bağımlılığı karmaşık bir sorun olabilir ve profesyonel desteğe ihtiyaç duyulabilir. Uzmanlar madde kullanımını bırakma sürecinde kişilere destek olabiliyor, tedavi seçenekleri sunabiliyor ve motivasyonlarını artırabiliyor. “Madde kullanımını bırakmak birey için zorlu bir süreç olabilir ancak doğru destek ve uygun tedavi yöntemleriyle başarı şansı artar.”Aile madde kullanan kişiye nasıl yaklaşmalı?Yrd. Madde kullanan bir kişiye yaklaşırken aile bireylerinin empati, destek ve anlayış göstermesi gerektiğini ifade etti. Doç. Dr. Alptekin Çetin, “İlk adım açık iletişim kurmak ve duyguları ifade etmektir. Aile üyeleri, eleştirel olmak yerine, bağımlılığın altında yatan sorunları anlamaya çalışmalı ve yardım aradıklarını açıkça ifade etmelidir. Ayrıca profesyonel yardım almak, tedavi seçenekleri hakkında bilgi edinmek ve aile terapisi gibi destek programlarına katılmak da önemlidir. “Aileler de madde kullanımının etkilerini anlamak ve bireyin tedavi sürecinde destekleyici rol oynamak için eğitim alabilirler.” dedi.Birden fazla tedavi yöntemi bir arada kullanılabilirYrd. Ayrıca madde kullanımı tedavisinin bireyin ihtiyaçlarına ve bağımlılık düzeyine göre değişebileceğini de açıklıyor. Tedavide birden fazla yöntemin bir arada kullanıldığını belirten Doç. Dr. Alptekin Çetin, bu tedavileri şöyle sıraladı:
- “Tıbbi tedavi: Bazı durumlarda madde bağımlılığına yönelik tıbbi tedaviler kullanılabilir. Örneğin, nikotin yoksunluğunu tedavi etmek için nikotin replasman tedavisi kullanılabilir veya opioid bağımlılığını tedavi etmek için buprenorfin gibi ilaçlar kullanılabilir.
- Psikoterapi: Terapi, bireylerin madde kullanımının ardındaki nedenleri anlaması ve zararlı düşünce ve davranışları değiştirmesi açısından önemlidir. Bilişsel davranışçı terapi, motivasyonel görüşme, aile terapisi, grup terapisi gibi farklı psikoterapi yöntemleri kullanılabilir.
- Destek grupları: Madde kullanımıyla mücadele eden insanlara destek sağlayan gruplar var. Bu gruplar bireylere karşılıklı destek, paylaşım ve motivasyon sağlayarak tedavi sürecini kolaylaştırabilir.
- Rehabilitasyon programları: Bazı durumlarda bireylerin bağımlılığı yenebilmesi ve sağlıklı yaşama dönebilmesi için rehabilitasyon programlarına ihtiyaç duyulabilmektedir. “Bunlar kısa veya uzun vadeli konaklama programları olabilir ve insanlara tıbbi, psikolojik ve sosyal destek sağlayabilir.”
Uyuşturucu kullanımını artıran birçok faktör varUyuşturucu kullanımını artıran pek çok faktörün bulunduğunu anlatan Yrd. Doç. , istismar, ihmal ve düşük sosyoekonomik durum.” “Faktörler arasında ilgili tanıtım, medya etkisi ve genetik yatkınlık yer alıyor.” dedi.Madde kullanımı her yaşta ortaya çıkabilir.Madde kullanımının her yaşta görülebileceğini anlatan Yrd. Doç. Dr. Alptekin Çetin sözlerini şöyle tamamladı: “Ancak farklı yaş grupları arasında farklı madde tercihleri ve kullanım oranları olabiliyor. Örneğin 18-25 yaş arasındaki genç yetişkinlik dönemi madde kullanımının en yaygın olduğu dönemlerden biridir. Ancak 13-17 yaş arası ergenlik de riskli bir yaş grubudur. Alkol ve sigara kullanımı çocuklar ve gençler arasında daha yaygındır. Madde kullanımı yaş gruplarına, kültürel ve coğrafi faktörlere, sosyoekonomik duruma ve diğer değişkenlere göre değişiklik gösterebilir.” |
